We zien de windverwachtingen steeds weer veranderen. Het wisselt tussen een mooi matig windje mee in het Engels Kanaal tot een stevige windkracht 5-6. De route naar Zuid Engeland is aanvankelijk heel smal, door de vele windfarms, scheepvaartroutes die onlangs zijn veranderd en gebieden waar je niet meer mag varen wegens werkzaamheden. We zijn wat vermoeid en zo’n stevige wind met vlagen ruim over de 30 knopen zien we nog niet zitten op een eerste nachttocht. Onderstaand plaatje geeft een beeld van waar de Noordzee in is veranderd en de puzzel voor de pleziervaart om hier veilig doorheen te komen. Dit is een stukje van de kust voor Zeeland.
Het gevolg is wel dat we een aantal dagen moeten wachten op rustiger weer. Het weerbeeld is nu dat de route naar het noorden weer voor de hand komt te liggen. Het ziet ernaar uit dat we eerst richting Lowestoft zullen gaan en daarna verder via de Britse oostkust omhoog in een aantal etappes. De verwachtingen zijn steeds weer anders, dus blijven we de ontwikkelingen momenteel maar volgen. Onderwijl genieten we van de rust en van wat Middelburg en omgeving te bieden heeft.
Seniorenmomentje
Uitgerekend op de koudste en natste dag sinds weken vertrekken wij vanuit Leimuiden zuidwaarts. De boot is de afgelopen weken gesopt, bevoorraad, technisch in orde gemaakt en volgestouwd met spullen en kleding voor alle seizoenen. Zorgvuldige studie van het weerbericht zorgt ervoor dat we ervoor kiezen de “staande mastroute” richting Zeeland te gaan. De optie om naar het noorden te gaan wordt geblokkeerd door een opeenvolging van windstiltes en wind tegen.
We overnachten na de eerste dag in Gouda, nadat we de spoorbruggen over de Gouwe zijn gepasseerd. De volgende ochtend varen we de haven uit en wil Johan doodleuk weer dezelfde spoorbruggen passeren. De navigator was even haar tanden poetsen, gelukkig lette Joke wel op en konden we na dit seniorenmomentje nog net op tijd omkeren richting de sluis. De sluis draaide onverwachts vlot. Dat was maar goed ook, want we waren nogal onvoorbereid vertrokken. Pas onderweg bedacht Joke om eens de brugtijden op te zoeken voor Alblasserdamsebrug en de brug bij Dordrecht. Dankzij het vlotte begin waren we precies op tijd om beide bruggen te halen. Een kwartiertje later en we hadden vele uren moeten wachten op een volgende opening.
Tegen zessen meerden we af in de stadshaven van Willemstad, na een mooie dag varen. We besluiten onszelf te trakteren op een heerlijk etentje in dit pittoreske vestingsstadje.
Lege nestsyndroom of …?
Het afgelopen jaar hebben beide matrozen het nest verlaten. Toen de laatste in het voorjaar verhuisde kwam bij mij (Joke) een beeld naar voren dat ik vlak voor ons Rondje Atlantic ook had gehad. Tijdens het opruimen stuitte ik op oude aantekeningen gemaakt in de jaren na de reis. Dit samen heeft geresulteerd in een artikel dat ik heb geschreven vanuit een persoonlijk gevoels- en gedachten perspectief. Veel leesplezier met deze terugblik op de afgelopen reis en de jaren erna.
Winter 2020/21
Na drie jaar op de Oostzee te hebben gevaren vinden we het tijd om de boot weer op de wal te laten overwinteren. Het geeft weer eens de gelegenheid voor wat extra onderhoud. We hebben twee soorten antifouling in gebruik. Een harde soort voor op de waterlijn en een zachte voor verder onder water. Het is komisch om te zien waar de schelpjes zich het liefste aan hechten.
In februari kregen we wat sneeuw, een mooie gelegenheid om eens wat leuke plaatjes van de boot te schieten!
Lockdown
Change of plan. We hadden het voornemen om in 2020 voorbereidingen te treffen voor een tweede rondje Atlantic. Dat liep even anders: ineens was er geen land ter wereld meer waar je spontaan mocht aanmeren en verblijven. De horizon was ineens op slot. Wij besloten om de zomer op de Westeinder door te brengen.
We kennen het gebied nog niet zo goed. Een ontdekkingstocht met de bijboot brengt ons in een mooie omgeving waar het op de hele warme zomerdagen goed toeven is.
We genieten van mooie zonsondergangen en van de natuur. Een grote zwerm vogels is zich in de nazomer aan het voorbereiden op wat er komen gaat.
Naar de thuishaven
Vooral in het zuiden van Nederland trekken veel onweersbuien over, maar bij ons blijft het lekker weer. We genieten van een rustig en warm weekeinde, dat hebben we wel verdiend na vier dagen zeilen en weinig nachtrust. Uiteraard ontbreken de voor ons traditionele kibbeling en ijsjes uit Enkhuizen niet.
Maandag om negen uur varen we uit, een beetje bijtijds in de hoop dat de sluis niet al te druk zal zijn. Die opzet slaagt, we liggen met zes boten in de sluis. Eenmaal door de sluis kunnen al gauw de zeilen erop. De wind is eerst bijna zuid, zodat we op Lelystad afkoersen. In de verte zien we de nieuwe Markerwadden liggen. Gaandeweg draait de wind naar zuidwest, zodat we steeds verder kunnen bijdraaien en uiteindelijk keurig op koers naar de ingang van het IJ liggen.
Af en toe valt de wind bijna helemaal weg. Ondanks dat het rustig is op het Markermeer ziet een zeilboot toch kans om hardnekkig op ramkoers te blijven liggen. Wij hebben voorrang volgens de aanvaringsregels, maar besluiten uiteindelijk toch maar uit te wijken. De schipper zit op de kajuit van zijn boot te eten. Hij laat zijn boot op de stuurautomaat sturen en let niet op of er ook nog andere boten varen.
Tussen Marken en de ingang van het IJ zien we twee keer een boot die bijna stil ligt. Een zeilt en de ander vaart op de motor en slaat achteruit. Johan kijkt eens over boord en ziet het gevreesde Fonteinkruid. Dit zijn waterplanten die het varen in grote delen van het Markermeer heel moeilijk maken. Onze langkieler heeft er niet veel last van, zo lang we zeilen en de schroef stil zetten. We wijken voor de zekerheid maar wat uit richting de geul van de scheepvaartroute. Daar worden de waterplanten regelmatig verwijderd door een soort varende grasmaaiers.
De Schellingwouderbrug is tussen 16.00 en 18.00 uur gesloten. Het lukt ons om met maar een paar minuten speling de eerste brugopening na de sluiting te halen. Kort daarna varen we de Oranjesluis in. De grootste groep jachten vaart de noordelijk sluis in, die al snel vol raakt. Met een paar boten mogen we de zuidelijke sluis gebruiken, zodat we zonder vertraging kunnen schutten. Het laatste stuk gaat over het Noordzeekanaal naar Zaandam, waar we vroeg in de avond afmeren. Beluga is weer thuis!
We kijken terug op een geslaagde tocht en zijn tevreden over de samenwerking. Joke en Johan hebben de afgelopen drie zomers laten zien dat ze de Beluga goed met zijn tweetjes aankunnen en hebben het heel gezellig aan boord gehad.
Over het IJsselmeer naar Enkhuizen
Met een zucht van verlichting varen we de sluis uit en ankeren in het ruime gebied achter de Afsluitdijk, nadat we eerst bij de jachthaven van Makkum brandstof hebben getankt. Er liggen heel wat boten voor anker, maar er is volop ruimte. Hier liggen we eindelijk veilig, denken we. In de wind op het voordek komen we de rest van de dag en avond comfortabel door. Het is warm, maar heel wat koeler dan de recordwarmte elders in het land. We zien nog een reddingshelikopter rondcirkelen. Later horen we dat helaas iemand is verdronken, nadat ze zich op een opblaasbare zwaan een kilometer uit de kust had laten drijven. Een tweede persoon kon nog wel worden gered. Jammer genoeg onderschatten mensen nog altijd de gevaren van het open water.
We controleren de laatste weerberichten, die voor het noorden nog altijd een rustige nacht aangeven. Midden in de nacht trekt de wind plotseling stevig aan. Joke kijkt op de buienradar en ziet dat er boven Noord-Holland onweer overtrekt. Johan checkt de positie op het ankeralarm. We liggen nog op onze plek, maar we willen voor de zekerheid wat extra ketting uitbrengen, zodat het anker wat beter belast wordt. Onderwijl ontsnappen we wederom aan een aanvaring. Een niet goed verankerd jacht drijft op vrij korte afstand aan ons voorbij. Pas na een lang attentiesignaal komt de bemanning in actie. Wij starten de motor en ondanks de harde wind en fikse golven lukt het om beheerst meer ketting te zetten. Het moet voorzichtig gebeuren, omdat er enorme kracht op staat. De procedure is meer dan alleen wat extra ketting uitstromen. We gebruiken een speciale haak met een schokdemper (een zogenaamde duivelsklauw) om de krachten op te vangen. Die moet tijdelijk eerst los en naderhand weer vast. Johan bestudeert nog de positie van enkele andere jachten (één daarvan was de avond tevoren ruim anderhalf uur bezig om zijn anker te laten houden, allerlei beginnersfouten makend). Enkelen liggen zonder ankerlicht, met een donkere romp zijn ze nauwelijks zichtbaar!
De volgende ochtend staat er een stevige oostenwind. We gaan ankerop en hebben een mooie zeiltocht naar Enkhuizen. We krijgen daar in de Compagnieshaven een prima plek toegewezen, veilig, koel en met leuk uitzicht op het Zuiderzeemuseum. Sinds Helgoland hebben we elke dag gevaren en geen ongestoorde nachtrust gehad. We besluiten om het weekeinde te blijven, ook omdat de vooruitzichten onzeker zijn over de plek waar het naderende onweer gaat toeslaan.
Terug naar Nederland
Dinsdag de 23e vertrekken we, we besluiten ’s ochtends al weg te gaan, omdat we de periode met tegenstroom dan beter kunnen benutten. De route loopt namelijk eerst zuidwaards, om onder de scheepvaartroutes te komen in de zogenaamde “inshore traffic zone”. Als het tij dan keert hebben we maximaal profijt van de meelopende stroom. Zoals verwacht is er weinig wind, dus wordt het grotendeels motorzeilen. We laten ons wachtschema ingaan. We hebben een lijst gemaakt van mogelijke bestemmingen, de tijdstippen van hoog en laag water op die bestemmingen en richting van de stroom, dus we zijn goed voorbereid. We mikken echter op Terschelling of Vlieland die liggen op 140 mijl van Helgoland.
Rond middernacht zou de wind langzaamaan moeten toenemen vanuit het zuidoosten. Uiteindelijk gebeurt dit ook en kunnen we een poosje zeilen. De wind blijft woensdag overdag echter niet doorstaan, dus leggen we uiteindelijk het traject verder motorzeilend af. We zetten de marifoon op kanaal 2, waarop station Brandaris regelmatig weerberichten en scheepvaartberichten uitzendt. We horen dat de havens van Ameland, Texel en Vlieland vol zijn en gesloten voor nieuwe bezoekers.
Onderwijl hebben we ook contact met Coen van de Mero. Die ligt in Terschelling. Dit is de enige haven waar we nog terecht kunnen, Vlieland en Texel zijn vol. Het Schuitengat is een geul die in voorgaande jaren na verzanding weer open is gegaan. Voor de zekerheid vragen we de actuele diepte op bij Brandaris. We arriveren ook nog eens rond hoog water, dus kunnen we zonder problemen deze korte route naar Terschelling nemen.
De haven is bijna vol, maar we krijgen nog een plekje toegewezen door de havenmeester. We komen dicht bij de Mero uit en worden welkom geheten door Coen die in een zwemband met ons meepeddelt. Na de 16 graden in Helgoland is de hitte in Terschelling voor ons een behoorlijke overgang. We besluiten om twee dagen te blijven en rekenen af bij het havenkantoor. ’s Avonds krijgen we een koel drankje aangeboden in de kuip van de Mero. We gaan bijtijds naar bed en hopen op een beetje rust na de goed verlopen, maar enigszins saaie nachttocht.
Er is in de volle haven nog maar heel weinig ruimte voor vertrekkende boten. Die moeten langs links en rechts afgemeerde boten zigzaggen. Er is echter geen wind, dus zou het geen probleem moeten zijn om voorzichtig tussen te afgemeerde boten door te scharrelen. Toch schrikken we wakker door een flinke knal. Uiteraard moet men weer met ingeschakelde motor en met veel te hoge snelheid varen en dreunt er één links achter tegen ons aan. We haasten ons naar buiten en zien (gelukkig) alleen wat oppervlakkige schade. Men komt nog informeren of ze de gegevens moeten uitwisselen, maar Johan beluit ze alleen maar even flink de waarheid te zeggen. Hoe ingewikkeld is het om te bedenken dat je een boot in zo’n smalle zigzaggende doorgang ook even kalmpjes met de hand kan geleiden? Vier personen stonden toe te kijken hoe het mis ging!
Ondanks dat we voor twee nachten hebben betaald, besluiten we niet langer te blijven. We krijgen bij het havenkantoor een aantekening voor een gratis overnachting (omdat we er twee hadden betaald).
Het tij staat gunstig om richting Harlingen te gaan en vervolgens via de sluis van Kornwerderzand bij Makkum te overnachten. Met de heersende recordhitte in Nederland is het op het water nog goed toeven. Het is inmiddels vakantietijd, dus wel heel druk op het water. Dat leid tot opstoppingen bij de sluis. We meren af langszij een al eerder aangekomen boot. Op het remmingwerk waar wachtende boten kunnen afmeren staat een bord met de limiet waarachter pleziervaart moet blijven. Daar houdt men zich niet aan, met bijna fatale gevolgen. Een enorme binnenvaarder maakt luidt toeterend duidelijk dat hij daar moet liggen. Hij waait met een stevige dwarswind naar de jachten en alleen de kundigheid van de schipper voorkomt dat een aantal jachten wordt verpletterd. Als de brug over de afsluitdijk en de erachterliggende sluis opengaat, zien we dat alle laatkomers gewoon haastig opstomen en voordringen ten opzichte van al wachtende jachten. Enigszins zuchtend mengen we ons dus maar in het strijdgewoel.
We kunnen uiteindelijk als laatste in de sluis op een door de steward aangewezen plek gaan liggen, nadat de boot naast ons vergeefs probeerde over een bijboot van zijn voorligger te varen om nog snel op de aan ons aangewezen plek af te meren. Inmiddels vaart een achter ons varende boot gewoon door als wij (en iedereen voor ons) stilliggen. Alleen luidkeels roepen voorkomt een volgende aanvaring, ditmaal zou de windvaan Arie de pineut zijn.
Jan-van-Gent
Helgoland heeft een veelbewogen geschiedenis. Het is in de loop van de eeuwen zwaar bevochten en in engelse, deense en duitse handen geweest. Uiteindelijk is het aan het einde van de tweede wereldoorlog volledig vernietigd door bombardementen. De bewoners waren geëvacueerd en pas in 1952 mocht de bevolking na lang aandringen weer terugkeren. Dat verklaart dat er geen oude huisjes zijn en dergelijke, alles moest sinds de terugkeer van de bevolking nieuw worden gebouwd. Er wonen nu zo’n 1700 mensen en dagelijks komen toeristen aan om taxfree te shoppen.
Naast de verbazende ontmoetingen met de zeehonden op Düne, heeft ook Helgoland een verrassing in petto: meerdere soorten zeevogels die op de steile kliffen broeden, onder andere de Jan-van-Gent de grootste zeevogel van de Noord Atlantic. Ook zijn er meerdere soorten meeuwen en alken.
Ook hier is de tegenstelling treffend op het eiland van één vierkante kilometer. Aan de ene kant de commercie en aan de andere kant de woeste ruim 60 meter hoge kliffen met de broedende vogels. Er loopt een voetpad bovenlangs de kliffen.
Aan de noordkant van het eiland gaat het pad vrij dicht langs de broedende Jan-van-Genten, met jongen in diverse stadia van hun ontwikkeling. De mensen laten de vogels met rust en de vogels laten de mensen met rust. We hebben alle tijd om ze te observeren. Heel komisch zijn de jongen, die zwevend op de krachtige wind paniekerig oefenen met vliegen. Zij spreiden hun poten, staart en vleugels uit en stuntelen nogal met het in de lucht blijven en met het landen.
Het is een wandeling van een kleine twee uur om rond Helgoland te lopen. We doen nog wat boodschappen en gaan weer naar de boot. We raken in gesprek met een Noor die ons advies vraagt over de nederlandse havens. Het blijkt dat wij op 1e kerstdag 2012 in dezelfde baai hebben gelegen in de Carieb. Uiteraard blijven we drie uur lang kletsen, een leuke ontmoeting!
Onderwijl is het ook tijd om het vervolg van de reis voor te bereiden. Dinsdag valt de wind vrijwel weg, woensdag en donderdag is er zuidoosten wind in het vooruitzicht. We besluiten dinsdag in de loop van de dag te gaan vertrekken, zodat we de eerste nacht al de opstekende zuidoosten wind kunnen oppikken. We mikken op Vlieland of Terschelling als bestemming. Afhankelijk van hoe het verloopt kunnen we mogelijk nog een tweede nacht doorgaan richting Den Helder of zelfs IJmuiden.
Naar Helgoland
Woensdag vertrekken we. De wind is gaan liggen, wat ook weer niet ideaal is: we moeten vrijwel de gehele tocht op de motor varen. Het alternatief is dat we bijna een week lang moeten wachten, omdat de wind uit zuidelijke richtingen gaat waaien, tegenwind richting Helgoland. Dan maar de motor erbij dus. Met de laatste stroom mee varen we om negen uur ’s morgens weg uit de haven van Esbjerg. Als we de aanloopgeul uit zijn, zetten we Ons Miep aan (de electrische stuurautomaat). De zeilen helpen nog een beetje mee, maar de motor moet erbij blijven. Zo varen we de hele dag en nacht door. Halverwege kunnen we nog een paar uur zeilen, maar daarna valt de wind vrijwel helemaal weg. De timing is dat we met het eerste licht op donderdagochtend bij Helgoland arriveren. De wind is al gedraaid naar het zuiden, maar is nog niet zo sterk. De getijstromingen rond Helgoland zijn heel sterk. We stemmen de aanlooproute daarop af, zodat we het laatste stukje naar de haven stroom mee hebben.
De haven biedt verbazend weinig plaats voor jachten. Dit is momenteel nog erger, omdat er in de haven veel werkzaamheden plaatsvinden. Aan een langssteiger meren we als vierde af langszij één van de zeiljachten. De buurman vertelt dat het nog rustig is. De boot aan de steiger had de vorige dag maar liefst dertien buren langszij!
Helgoland is niet groot (ongeveer één vierkante kilometer) en bestaat voornamelijk uit een rode rots van ongeveer 47 meter hoog. Het eiland is taxfree en met verbazing zien we hoe ferryboten vanaf het vaste land grote groepen toeristen brengen. De meeste worden met deinende sloepen naar de wal gebracht. Veel mensen lopen met lege koffers, die ze straks zullen vullen met drank, tabak en parfums, die door andere boten naar het eiland zijn vervoerd. De toeristen vervoeren het belastingvrij weer terug. De winkelstraatjes doen denken aan de taxfee zone op Schiphol. Komisch om te zien, maar het is de levensader die de economie van het kleine eilandje in stand houdt. Om een uur of drie ’s middags varen de ferries weer weg en keert de rust weer.
De volgende ochtend willen de eerste drie boten om acht uur weg, dus gaan we vroeg uit de veren om alles los te maken. Als de vier boten naast ons weg zijn kunnen wij ook een rondje door de haven maken. Aangezien we verwachten een aantal dagen te blijven, duikt Johan snel het opengekomen gat in en meert af langs de steiger. Wij zijn ook de grootste boot, dus het ligt voor de hand om die als eerste af te meren. Het voordeel is dat we zo van de boot kunnen afstappen en niet over de hele rij boten hoeven te klauteren. Het nadeel is dat je als eerste boot aan de steiger met een hele rij buren behoorlijk in de verdrukking komt. Met extra lijnen en het hele arsenaal aan stootwillen bereiden we ons voor op wat komen gaat.
Er is ook nog een buureilandje: Düne. In sterk contrast tot de rode rots is dit een zandeiland dat bestaat uit stranden, wat lage duinen en een vliegveldje. Vrijdag gaan we eerst maar eens naar Düne. Een kleine ferry vaart ons over. We worden meerdere malen gewezen op de zeehonden die hier in overvloed moeten voorkomen. Als ze ergens liggen, moet men 30 meter afstand houden. Mens en dier die hier samen moeten leven? We stellen ons er maar niet teveel van voor. Düne is nog kleiner dan Helgoland en we besluiten om over de stranden rond het eiland te wandelen. Al gauw zien we de eerste zeehond zwemmen. Er komen twee soorten zeehonden voor: de kegelrob of grijze zeehond en de “gewone” zeehond. De eerste is veel groter en kan tot wel 300 kilo wegen. We wandelen door en komen ook langs rustgebieden voor zeevogels. Er zijn nog jonge meeuwen aanwezig. We houden keurig afstand en komen uiteindelijk langs het vliegveld. Het is vermakelijk om te zien hou dit slechts door een touwtje wordt afgescheiden van het gebied wat toegankelijk is voor het publiek.
Als we verder lopen, zien we opeens een hele grote groep zeehonden. Met een touwtje wordt het publiek op gepaste afstand gehouden. Overigens houdt iedereen zich keurig aan de regels en liggen de zeehonden heerlijk relaxed te zonnen. Lange tijd zitten we op een rots de groep te observeren. Als we later weer verder gaan zien we aan het einde van het zuidelijke strand nog een lange rij zeehonden liggen, allemaal keurig naast elkaar. Het publiek dat zich op de normale manier vermaakt op het strand houdt ook hier afstand. Mens en dier die relaxed samenleven. Het kan dus wel! Na een welbestede dag nemen we de ferry terug naar Helgoland. Na tien minuten komen we aan en wandelen terug naar de haven. We hebben inmiddels tien buren gekregen!
Zaterdag doen we wat boodschappen en willen wat taxfree diesel tanken. Dat is nog niet zo gemakkelijk. Je moet daarvoor naar een andere haven, dat gaan we dus niet doen. Het kan ook te voet met jerrycans. Als we met onze jerrycans aankomen, keuren ze er drie af. Die zijn voor water (ze zijn technisch identiek, maar alleen blauw van kleur in plaats van rood). We hebben ze al sinds 2011 in gebruik, maar ja: welkom in de regeltjes wereld. De haven heeft verder verbazend weinig faciliteiten. Een paar toiletten op grote afstand, waarvoor ook nog moet worden betaald, wasmachines zijn er wel, helemaal aan de andere kant van het eiland, geen water aan de steiger en een moeizame brandstofvoorziening.
De wind draait ’s nachts naar het zuid-zuidoosten. Het gevolg is dat de golven door de smalle haveningang naar binnen rollen. We liggen met zijn allen behoorlijk te deinen. De landvasten en stootwillen draaien hier overuren! Later komen er wat buien over en steekt de wind flink op. Iedereen gaat aan de slag om de zaak een beetje beheersbaar te houden. Gelukkig hoeven wij niet veel te doen. We waren immers al goed voorbereid!
