Categorie:Oostzee 2024

Ooit was er bij Trollhättan een waterval in de rivier de Göta. Met behulp van een aantal dammen, sluizen en stuwen is deze drooggelegd. De rivier voert het overtollige water van het Vänern Meer af. Dat wordt voornamelijk via de waterkracht centrale geregeld. De rivierbedding van de waterval is er nog steeds. Eens per jaar is er een lang feestweekend. Er zijn sportwedstrijden, streetfood tentjes, en kermisattracties. Maar ook wordt de waterval een paar keer per dag in ere hersteld.



Wij zijn speciaal voor deze gebeurtenis blijven liggen in Trollhättan. Vrijdag wandelen we naar de plek waar dit allemaal gaat gebeuren. Er is een brug waar je uitkijkt over de voormalige waterval. Daar verzamelen zich veel mensen, dus zoeken wij er een goed plekje.

Klokslag twaalf uur worden de stuwen geopend op drie plaatsen. Dat gebeurt vrij goed getimed, zodat de waterstromen op hetzelfde moment samenkomen. Zo stroomt er ineens 300.000 liter per seconde door de stuwen en zijn de waterval en snelstromende rivier weer in ere hersteld. Na ongeveer 10 minuten sluiten de kleppen weer en stroomt de rivierbedding weer leeg. Het is een uniek schouwspel dat we niet hadden willen missen!















Na een kijkje bij de festiviteiten en in het stadje gaan we om twee uur nog een keer kijken naar het moment waarop de stuwen weer worden geopend. Daarna wandelen we door het natuurgebied langs de rivier terug naar de boot. Onderweg kom je langs een paar hoge uitkijkpunten.


















Al met al een leuke dag!

De weersvooruitzichten zijn vandaag niet best. De hele dag kans op regen. We houden de buienradar in de gaten en als er een poosje minder regen valt gaan we er nog eens op uit langs de oude sluizen. Er is een klein kanaalmuseum, dat de geschiedenis van het kanaal laat zien. Al in 1600 zijn de eerste sluizen aangelegd, die het mogelijk maakten om tot Trollhättan te varen. Hier was door het hoogteverschil een gebied met watervallen lange tijd een lastig te overwinnen obstakel.

Daar kwam in 1800 een einde aan met de aanleg van een kanaal en een serie grotere sluizen die het hoogteverschil overwonnen. Zo is de vaarweg van Götenborg naar het Vänern Meer ontsloten. Ruim dertig jaar later was ook het Göta Kanal klaar, zodat de oost-west route door heel Zweden bevaren kon worden. De huidige sluizen in Trollhättan zijn de derde versie. De eerste liggen er nog steeds, maar uiteraard wel vervallen en buiten gebruik. Het haventje waar wij in liggen is eigenlijk de ingang van één van de oude sluizen.



We wandelen een stuk langs de Göta rivier die behoorlijk snel stroomt. Met alle regen is er genoeg water om af te voeren. Al in 1910 is hier een waterkracht centrale in gebruik genomen. Deze is nog altijd operationeel en voorziet de wijde omgeving van elektriciteit. Om die reden is de vroegere waterval met een stuw afgesloten. Deze gaat alleen open als speciale toeristische attractie. Aanstaande vrijdag is er een festival waarbij de waterval (vattenfall in het Zweeds) speciaal hiervoor geopend wordt gedurende korte tijd. Dat spektakel willen we meemaken, dus blijven we voorlopig liggen. Wellicht ligt hier de oorsprong van het inmiddels ook in Nederland bekende energiebedrijf?






’s Avonds komt de automobielclub langs. Er staan een heleboel oldtimers om te bewonderen. Dat is een leuk spektakel.















Trollhättan is ook het onderzoeks- en ontwerpcentrum van de automobielindustrie van Saab. We bezoeken donderdag het Saab museum. Hier is de geschiedenis van deze auto’s leuk in beeld gebracht. Het heeft van 1945 tot 2011 geduurd. De eerste modellen zijn heel lang de basis geweest voor het typische gestroomlijnde uiterlijk van Saab. Later kwamen de meer moderne versies en wat minder bekende modellen. Uiteindelijk kon het merk de concurrentie niet meer aan en viel het doek.












We wandelen nog wat door Trollhättan. De buitenwijken zijn echter modern en functioneel, niet bijzonder aantrekkelijk. Na een boodschapje in de supermarkt gaan we terug naar de boot. Het is inmiddels mooi weer. Dat houdt nog tot en met zondag aan. Wie weet boffen we voor het waterval festival en de tocht door de rest van het kanaal!

Maandag regent het vrijwel de hele dag. Tussen de periodes met regen kunnen we nog even wat boodschappen doen en een douche nemen in het service gebouw. Daarna nemen we de tijd om de blog bij te werken tot en met de episode met de alpaca’s. We verdiepen ons ook maar eens in het voor ons liggende Trollhätte Kanal.

Dinsdag is het droog tot de tweede helft van de middag. Dat geeft de gelegenheid om het kanaal op te varen. Om negen uur gaan we samen met een paar andere boten door de eerste brug. We willen naar Trollhättan. Dat betekent een aantal bruggen en één sluis nemen om daar te komen. De afstand is maar een mijl of negen. De eerste sluis is meteen een hele andere belevenis dan voorheen. Dit zijn moderne grote sluizen, die echter voornamelijk zijn ingericht op de zeeschepen die er doorheen komen.

Jachten kunnen alleen aan de linker kant vastmaken. De rechter kant is nooit glad gemaakt, maar bestaat voornamelijk uit ruw uitgehakte rotsen. Het voordeel is wel dat tijdens het zakken er heel weinig beweging in het water is. We zakken rustig zes meter omlaag, met alleen een lijntje aan de achterkant van de boot. Joke houdt met de pikhaak de voorkant in de gaten.









Aan weerzijden van het kanaal staan overal palen met een soort uithangborden die over het water hangen. Deze geven de breedte aan van de vaargeul voor de zeeschepen. Soms zitten de uithangborden aan lange armen, zodat het opletten is voor ons om er niet tegenaan te varen. We mikken op het haventje Spikön nabij het centrum van Trollhättan. Dat gaat echter niet door. Er zijn maar een paar plekken groot genoeg voor de Beluga en die zijn bezet.












We varen daarom door tot Åkers Sjö, een haventje ten zuiden van Trollhättan. Dit ligt net voor de vier grote sluizen die je hier 32 meter naar beneden brengen. Hier is een prima plek voor ons, dus meren we af en gaan gelijk de omgeving verkennen. We nemen een kijkje bij de grote sluizen en wandelen ook langs de oude sluizen die in vorige eeuwen zijn aangelegd. De omgeving is verrassend mooi, met grote stukken natuurgebied en de oude rivier die erlangs stroomt.















We lunchen in het sluiscafé met een typisch Zweeds gerecht, een soort gehaktballetjes in bietensalade. Het smaakt prima. Na afloop halen we nog een ijsje. Later begint het te regenen. Dat houdt voorlopig ook niet meer op, dus zijn we blij dat we vandaag hebben geprofiteerd van de droge uren.

Zondag 14 juli houdt de regen in de loop van de ochtend min of meer op. Er vallen regelmatig nog wat kleine buitjes, maar dat belet ons niet om iets leuks te gaan doen. Joke’s speurneus heeft op internet weer iets gevonden. We kunnen met de bus een stuk verderop naar een alpaca boerderij waar we een rondleiding hebben afgesproken.

Met dank aan de smartphone download je een app voor het lokale busvervoer, waar de route is te vinden en waar je ook een buskaartje mee kan kopen. Bij de bushalte en in de bus raken we in gesprek met een aardige Zweed die vol belangstelling is over onze avonturen met de boot. Al gauw komt onze halte eraan en nemen we afscheid van hem.



Na een korte wandeling (soms met de paraplu tegen de regelmatig terugkerende regenbuitjes) komen we aan bij de boerderij. We worden hartelijk ontvangen. We krijgen uitgebreide uitleg over de alpaca’s, hun herkomst, het gedrag en de wol waarvoor ze net als schapen moeten worden geschoren.

De boerderij heeft 27 alpaca’s, gescheiden in drie groepen. De vrouwtjes, de mannetjes en een aardig mannetje dat twee jonkies de kneepjes van het alpaca zijn bijbrengt. De tijd vliegt voorbij. Het is zo bijzonder om onder leiding van de gastvrouw gewoon tussen de dieren te staan en veel over ze te horen.









We leren over de twee hoofdsoorten alpaca (Huacaya en Suri), over de kwaliteit van de wol en de gedragingen in de groep en horen hun namen. De herkomst heeft een lange geschiedenis die terug gaat naar de tijd van de Inca’s. Ze hebben natuurlijk allemaal een naam waar ze goed naar luisteren.















Na afloop van de rondleiding gaan we naar de shop waar Joke een paar mooie bollen wol op de kop tikt voor een toekomstig breiproject. Bij elke bol staat met een foto van welk dier ze afkomstig zijn. Dat maakt het wel heel speciaal!

We mogen na afloop in een ontvangstruimte van het huis wachten op de bus. Met zelfs nog een kopje thee, koffie en wat lekkers erbij als gastvrije toegift genieten we na van de hartelijke ontvangst.









We wandelen, met plu, terug naar de bushalte, die gelukkig een overdekt hokje heeft en gaan weer terug naar de boot. Morgen is er vrijwel de gehele dag regen voorspeld. Het vervolg van de reis laat vermoedelijk dus nog een dagje op zich wachten.

Het is nog ruim 35 mijl naar Vänersborg in het uiterste zuidwesten van het meer. De voorspelde noordoosten wind begint de volgende ochtend op te steken en die willen we gebruiken om daar naar toe te gaan. De komende dagen zal er juist een straffe zuidwesten wind komen, tegenwind voor ons. Dat willen we natuurlijk vermijden.



Het Vänern Meer heeft ongelofelijk veel te bieden. Je kan hier zo maar een maand spenderen in de talloze ankerbaaitjes en de diverse haventjes. De ongunstige weersvooruitzichten doen ons echter besluiten om door te varen. We nemen ons voor om hier ooit nog eens terug te komen, met of zonder boot, om het gebied rond het meer uitgebreid te verkennen. Een nieuwe droom wordt geboren!
Zo komt het dat we besluiten om in twee dagen het meer over te steken. We scharrelen het gebied rond Spiken uit door allerlei nauwe doorgangen, smalle geultjes en langs mooie eilanden. Gebruik makend van de noordoosten wind rollen we de genua uit als we op ruim water zijn. Na enige tijd neemt de wind toe en kan de motor uit.









Zoals gewoonlijk komt er later in de middag weer regen en dat willen we graag voor zijn. De snelheid onder zeil is voldoende, dus kunnen we rustig zeilen tot aan Vänersborg. Direct na de aanloop geul moeten we een brug passeren, waarover veel verkeer rijdt. De brug is 16,5 meter hoog, dat halen we net niet. Het verkeer moet voor 40 centimeter antenne helaas wachten.



We hebben ons ingelezen, dus weten we dat we ons op marifoon kanaal 9 moeten melden. Er komt echter geen antwoord. Als we vlakbij de brug zijn verschijnt al gauw een wit licht onder het knipperende rode licht. Dat is het signaal dat ze ons gezien hebben. De grote brug gaat open en we kunnen door. De erachter gelegen spoorbrug is er niet meer. Deze is afgebroken en wordt vervangen door een nieuwe.



De gastenhaven ligt hierna aan bakboord. We vinden een plek waarbij we op een voor ons nieuwe manier moeten afmeren. Met de neus naar de wal moet je een lijn die vanaf de wal in het water ligt oppikken. Die maak je aan de achterkant van de boot vast, omdat de lijn uiteindelijk ergens aan de bodem van de haven verankerd is. Voor de zekerheid pikken we er één aan elke kant op. Twee lijnen naar achteren het water in en twee aan de voorkant aan de wal houden de boot zo op zijn plaats.

Hier moeten we ons maar eens gaan inlezen hoe we het Trollhätte Kanal kunnen bevaren. We moeten tenslotte nog ruim 44 meter omlaag naar zeeniveau! De regen die vanaf de namiddag en gedurende de hele avond en nacht valt geeft ons voldoende tijd om over het vervolg na te denken.

Voor Sjötorp ligt een gebied met talloze eilanden, rotsen en ondieptes. We kunnen bovenlangs gaan, dan zijn er diverse leuke ankerplekjes of vanuit Sjötorp linksaf slaan, richting Mariestad. De weersverwachting laat zien dat er geen enkele stabiliteit in weer en wind zit. De wind trekt regelmatig flink aan en draait steeds weer de klok rond. Ankerplekjes zijn meestal beschut vanuit één kant, maar liggen open vanuit de andere kant. Dat maakt het de komende dagen onmogelijk om die op te zoeken. We besluiten dus voor Mariestad, ongeveer 12 mijl zuidelijk van Sjötorp.



We nemen met weemoed afscheid van het Göta Kanal. Over een afstand van 87 mijl passeerden we 58 sluizen, een flink aantal bruggen en hebben we genoten van een deel van de 21 gastenhaventjes. We gingen van zeeniveau naar ruim 91 meter hoogte en daalden weer af tot ruim 44 meter boven zeeniveau (de hoogte van het Vänern Meer). Een hele uitdaging voor de bemanning. In Zweden heeft het kanaal de bijnaam de Divorce Ditch (echtscheidingssloot), bij ons liep het gelukkig soepel. We zijn bijna een professioneel team geworden.
De organisatie achter het kanaal heeft het zeer goed op orde. Vlotte sluis- en brugbediening, goede service in de haventjes met toegang tot toilet, douche en wasmachines. Water tanken en aansluiting op elektriciteit in de havens is inbegrepen. Je mag desgewenst tot vijf nachten in elke haven blijven. Al met al een dikke pluim voor de organisatie!

Om 9 uur ’s morgens varen we de laatste sluis in en leveren we de toegangskaarten voor de servicegebouwen en de sticker in. De sluismeester is dezelfde als gisteren bij een vorige sluis en herkent ons nog. Met een leuke praatje dalen we weer een meter of twee af naar het niveau van het meer en varen het uitgestrekte Vänern op.



Er is nauwelijks wind en het is helder. De horizon laat zien hoe immens groot het meer is. Met ongeveer 5650 vierkante kilometer is het het op twee na grootste meer van Europa, een echte binnenzee. Richting Mariestad worden onze rekenkunsten op de proef gesteld. Er ligt een vaste brug die 17.8 meter hoog is. Het hoogste punt van onze boot is 16.9 meter. De waterstand op het meer is 75 centimeter boven normaal. Dat geeft wel heel weinig marge!



Het gedeelte waar we onderdoor moeten is echter in een boog gebouwd. Links en rechts van het midden staan twee merktekens, waar de opgegeven hoogte geldt. In het midden is de brug nog hoger. Het is toch nog even spannend. Johan haalt de vaart uit de boot en centimeter voor centimeter laat hij de boot richting de brug drijven. Joke ziet vanaf het voordek al gauw dat het goed gaat. Met een marge van ongeveer een kleine anderhalve meter kunnen we er onderdoor.






Als we in de buurt van Mariestad komen checkt Joke de app Windy nog een keer. De voorspelde harde noordoosten wind van morgen komt een stuk minder uit. Dat opent de mogelijkheid om alvast een stuk verder te varen. We besluiten om door te gaan naar Spiken. Een pittoresk vissersdorpje. Het voordeel is dat onze eindbestemming Vänersborg, een stuk dichterbij zal liggen ten opzichte van de afstand vanaf Mariestad. En het is leuk in Spiken!






We arriveren rond half vier in Spiken. Het haventje is vooral geschikt voor kleinere boten en er is eigenlijk geen plek voor ons. Nadat Johan de boot in het krappe haventje heeft omgekeerd gebaart een aardige Zweed dat we wel buitenop de steiger mogen liggen. Het achterste deel van de haven blijft dan langs ons nog net bereikbaar.

Zo gezegd zo gedaan en dankbaar maken we de boot vast op de geïmproviseerde ligplaats. Het is mooi en zonnig weer. We genieten eerst van een drankje en hapje in de kuip en gaan dan de wal op. Het dorpje is helemaal gericht op visserij en toerisme, maar ziet er heel leuk uit met de typisch Zweedse houten huisjes.






We vieren de voorspoedige tocht met een etentje. Het restaurantje heeft buiten een toonbank waar we fish en chips bestellen. De zitplaatsen zijn op een dakterras met mooi uitzicht op het water rond Spiken. De vis is uiteraard gevangen door de lokale vissers en zeer vers.

Er resteren nog een serie sluizen voor Sjötorp. We besluiten om te mikken op de gastenhaven vóór de laatste sluis van het Vänern Meer. Bij het vertrek uit Lyrestad vertrekken we tegelijk met een motorboot. De schipper helpt ons met losmaken en laat ons voorgaan. We draaien rond en varen om 9 uur naar de spoorbrug. Die gaat 10 minuten later open, omdat er nog een treintje komt.



We passeren een aantal bruggen en komen bij de laatste serie sluizen van het Göta Kanal. We passeren drie dubbele sluizen (twee direct achter elkaar) en een enkele. We liggen steeds met de motorboot in de sluis. Het gaat allemaal heel soepel. Soms moeten we een paar minuten wachten, omdat uit de sluis een stukje verderop nog tegenliggers moeten komen.









We meren af in de gastenhaven. Het is nog mooi weer, dus bekijken we de omgeving, doen een boodschapje en niet te vergeten genieten we van een wafel met ijs, slagroom en vruchten als lunch. Joke vindt natuurlijk nog wat leuks in het handwerk winkeltje!
Nadat we nog een poos in de kuip van de zon hebben genoten, komt de verwachte regen er aan. Het begint een standaard patroon te worden. ’s Morgens is het vaak nog droog, in de middag komt er regen. We houden daar rekening mee, dus ook vandaag hebben we de uren met mooi weer uitgebuit.









Voor ons ligt het enorme Vänern Meer. De slechte zomer zal vooralsnog aanhouden, dus gaan we maar eens plannen hoe we daar overheen kunnen komen.

Maandag gaan we weer eens verder. Er liggen nog 20-tal sluizen tot aan Sjötorp aan het Vänern Meer. Daarom gaan we ’s morgens tegen negenen voor de eerstvolgende sluis liggen, omdat we weer de nodige vertragingen verwachten. Bovendien komt er ’s middags alweer een regenzone aan. We mikken op Lyrestad, een leuk plekje iets verderop.

De sluis gaat open, het is meteen al een dubbele. We gaan nu naar beneden en het is even wennen hoe we dit aanpakken. Gelukkig is er weinig beweging in het water, ondanks dat we in zeer korte tijd zo’n 2,5 tot 3 meter per sluis zakken. De sluismeesters communiceren steeds met de volgende sluis, die alweer open staat als wij eraan komen. Tussenliggende bruggen gaan ook vlot. In 2,5 uur passeren we 11 sluizen en diverse bruggen.









Als we vastmaken in Lyrestad worden we in het Nederlands aangesproken. Een man pakt onze lijnen aan. Hij verteld dat hij hier woont en oorspronkelijk uit Castricum komt. Joke’s grootouders komen daar ook vandaan en al gauw blijkt dat de naam Kuijs een gemeenschappelijke familienaam is, dus wellicht heb ik een verre achterachterneef ontmoet. De rust en ruimte zijn hier volop aanwezig. Zijn zoon kon een huis (weliswaar een opknapper) kopen voor 40.000 euro. Daar koop je in Nederland hooguit een paar grassprieten voor. Best leuk om eens te praten met iemand die hier woont.

We doen nog wat boodschappen. Er valt in de middag en avond flink wat regen, maar morgen is het mooi weer. Dat stelt ons opnieuw voor de keuze: doorvaren omdat het mooi weer wordt of hier iets van de omgeving zien omdat het mooi weer wordt? We besluiten voor het laatste.

De mooie dag benutten we voor de was en om bij café Daisy’s een lekker bakje koffie met fika te halen. Het is hier een prachtige bosrijke omgeving, dus gaan we wandelen. De avond is mooi wat de gelegenheid biedt om buiten een lekker maaltje op de Cobb (de bbq) te bereiden.












Het mooie weer duurt maar één dag. Woensdag komt de onweerszone naderbij die in Nederland voor code oranje zorgde. Het weer in Nederland en Zweden verschilt niet zo veel. Hier komt alles gewoon een dag later overheen. De meeste regen valt net een paar kilometer verderop, maar we besluiten toch om het vandaag maar even af te wachten. Morgen verder, bestemming Sjötorp.

We doen zaterdagochtend wat boodschappen. Töreboda is een beetje luidruchtig met muziek vanuit de camping aan de overkant en opgevoerde brommers die door de straten scheuren. Het stadje is verder niet zo bijzonder, dus besluiten we om nog een stukje door te varen.

Na een paar bruggen komen we na twee mijl varen aan in Hajstorp. Er is daar nog een plekje vrij en we liggen nu weer in een mooie rustige omgeving. Er is een Fika tentje en een leuk museumpje, dus reden genoeg om de glimlach weer terug te toveren op onze gezichten. ’s Avonds kijken we hoe het Nederlands elftal met 2-1 wint van Turkije.









Zondag komt de storm die gisteren Nederland teisterde bij ons langs. Op het Vänern Meer, hemelsbreed slechts een kilometer of 15 verderop staat windkracht acht met windvlagen tot 50 knopen. Wij liggen beschut in de bosrijke omgeving, maar desondanks gieren de windvlagen om de boot heen.

We maken een wandelingetje en gunnen onszelf een fika, lekker bakje koffie met gebak. Aan de overkant van de weg zit het kleine museum waar ook handwerk producten worden verkocht. We bewonderen allerlei leuke kommetjes, handgeweven kleedjes, houten schaaltjes en siervoorwerpen. Dit staat uitgestald te midden van interessante gebruiksvoorwerpen en machines uit het verleden.

We besluiten twee leuke mokken te kopen en doen mee aan een loterijtje. Johan zei gisteren al om “even” een prijsje te gaan winnen en heeft prompt geluk. Hij kiest twee doosjes met zweedse handingepakte snoepjes uit als prijs.






We liggen met de boot pal naast de waterslang, dus het is gemakkelijk om de boot een beetje schoon te maken en water te tanken. Het wordt weer regenachtig, dus schuilen we weer lekker in de kajuit. De komende dagen worden ook weer zeer wisselvallig, dus een plan voor het vervolg is niet echt te maken. We bekijken het wel dag voor dag. Vanmiddag eerst maar eens de Formule 1 race van Silverstone kijken!

Vrijdag besluiten we door te gaan. De sluis waar we voor liggen is de laatste die omhoog gaat. We stijgen naar 91,8 meter boven zeeniveau, een hoogterecord voor onze boot! Na Forsvik volgen twee hele smalle stukjes kanaal die destijds met behulp van explosieven uit de rotsen zijn gehakt. Ze zijn letterlijk geen centimeter breder en dieper dan nodig. We komen gelukkig niemand tegen, want zelfs twee jachten kunnen elkaar niet passeren. Officieel zijn er geluidssignalen om aan te kondigen dat je het kanaaltje invaart. We hoeven dat niet te gebruiken, omdat het eerste stukje (genaamd Billströmmen) met lichten door de sluismeester wordt geregeld en het tweede stukje, het Spetnäs Kanal is vrij recht, dus kan je zien of er iemand invaart.

Dan vaar je het Viken meer op. Op de een of andere manier lijkt het ook zichtbaar dat je hier op een behoorlijke hoogte vaart. De omgeving is overal prachtig. Dat kan niet gezegd worden van het weer. Om de haverklap komt er een fikse bui over ons heen. Joke probeert wat te schuilen onder de sprayhood en moet navigeren. De buien ontnemen het zicht op de boeitjes in de verte, maar je moet wel koers houden omdat er links en recht af en toe rotsen aan de oppervlakte liggen.






Johan zit in de regen achter het stuur zich af te vragen hoe leuk het ook alweer is om een vaartocht te maken. Aan het einde van het Viken meer ligt het plaatsje Tätorp. Daar is een sluis die ons slechts 20 centimeter naar beneden brengt. Desondanks moeten we ruim twee uur wachten, omdat er een aantal passagiersboten langs moeten. Gelukkig licht de buurman ons in, zodat we rustig de tijd nemen om met lekkere afbakbroodjes een lunch te maken.



Als we door de sluis zijn volgt er een stuk kanaal door een wat vlakker landschap. Er zijn dan ook geen sluizen, maar wel bruggen. We mikken erop om in het plaatsje Töreboda te overnachten. De voorlaatste brug is een spoorbrug die onmiddellijk opengaat als we eraan komen, maar de brug die erop volgt betreft een drukke weg, dus die bedient niet zo frequent. We moeten 40 minuten wachten, maar er is een prima wachtsteigertje. Nog een klein stukje varen en we meren af aan de lange gastensteiger en houden het koud en nat voor gezien.