Sailblog Zeilreizen en vakanties met de Beluga

Gisteren van Madeira vertrokken. Eerste etmaal 108 mijl gezeild. Nu wind weggevallen en motor aan, nog 112 mijl te gaan tot La Palma. Rustige tocht tot nu.

Onze plannen om begin oktober naar de Canarische eilanden te varen zijn gedwarsboomd door tropical storm Nadine. Wij hebben geen moment storm gehad, maar toch hadden we er voor een veilige routeplanning last van. Hoe zit dat nou?

Heel kort door de bocht zijn er twee typen stormen: gewone lagedrukgebieden en “tropical” lagedrukgebieden. De eerste zijn redelijk voorspelbaar, de laatste zijn uitermate moeilijk voorspelbaar. Het verschil zit ‘m in de manier waarop de energie voor de stormwind gevoed wordt, dit heeft te maken met de watertemperatuur. Het was ons al opgevallen dat de zeewatertemperatuur rond de 26 graden was, terwijl dit volgens de statistieken 2-3 graden lager ligt in deze tijd van het jaar.

De “tropicals” beginnen als een tropical depression, naarmate de windkracht toeneemt worden ze tropical storm en dan hurricane. Deze komen op de Atlantische oceaan voor van mei tot en met november en ontstaan in het zeegebied van de Kaap Verden, om vervolgens naar Midden Amerka of de Verenigde Staten te trekken. Soms maken ze dan een u-bocht en komen dan als lagedrukgebied de Europese wateren lastigvallen.

Nadine was anders. Nadine ontstond ver noordelijk en maakte onmiddellijk een u-bocht richting de lijn Canarische eilanden – Azoren. Nadine nam toe tot hurricane, verviel tot gewone depressie en nam daarna weer toe tot hurricane. Het is uitermate zeldzaam dat zo’n weersysteem bijna een maand lang blijft rondscharrelen op een niet te voorspellen route. Het hurricane centre van de US gaf het dan ook op: “Bottom line is that Nadine is completely unpredictable. Any scenario is possible”. De kans dat ze de Madeira archipel zou treffen was op een zeker moment opgelopen tot 20%.
Het uitzonderlijke is dat in dit zeegebied een actieve, zichzelf in stand houdende tropical storm helemaal niet zou moeten kunnen voorkomen. De pilots vermelden voor onze vaarroutes eenvoudig: “tropical storms: none”.
Uiteindelijk heeft Nadine de top 3 gehaald van de langstdurende tropical storm uit de geschiedenis.





Nadine was zeer groot en beïnvloedde het stromingspatroon over duizenden kilometers. Het Azoren-hoog dat voor onze gunstige noordelijke wind moet zorgen is steeds afwezig of heel zwak. Daarom hebben we sterk veranderlijke wind, met tot voor kort steeds een dreiging van storm uit het zuidwesten. Die dreiging is achteraf bekeken nooit uitgekomen, maar was voor ons reden om de oversteek naar de Canarische eilanden niet te wagen.





Voordeel: we hebben Porto Santo en Madeira uitgebreid verkend en ons daarbij uitstekend vermaakt!
Nadeel: voor het verkennen van de Canarische eilanden blijft weinig tijd over. Misschien blijft het voor ons bij La Palma, waar we de grote oversteek gaan voorbereiden. De afgelopen dagen ging Nadine samen met een enorme depressie en trekt noordoostelijk weg. Er blijft een duizenden kilometers lange “staart” met zuidwesten wind achter. Als deze staart verdwijnt, dan hopen we op een herstel van de “normale” situatie. Morgen zien we een weergaatje om naar de Canarische Eilanden te gaan.

PS.

De laatste weerkaarten laten echter zien dat we eerst twee dagen windstilte hebben en daarna wat wind om te zeilen. We kiezen ervoor dit af te wachten, 250 mijl motoren is niet zo heel aantrekkelijk.

We hebben voor drie dagen een autootje gehuurd, zo kunnen we het eiland van 57 bij 22 kilometer op ons gemak bekijken.
De eerste dag komen we al snel op steile bergweggetjes en moeten we erg wennen aan de vele bochten en grote hoogtes.

De hoogste berg waar men met de auto kan komen is op een hoogte van 1810 meter. Al snel komen we in de mist terecht en zien eigenlijk niks van de omgeving. Het is ook behoorlijk koud boven, 8 graden in de dichte mist en 9 als we een foto van het dashboard maken.
Als we uitstappen voelt het erg vreemd om recht te staan, de parkeerplaats loopt behoorlijk omhoog. We lopen naar de top en als de wolken even wijken hebben we een adembenemend uitzicht. Tim weet te vertellen dat weggelopen slaven hier vroeger hun schuilplaats hadden in het onherbergzame landschap.

Beneden komen we langs het vliegveld dat op 180 palen van tussen de 50 en 70 meter hoogte is gebouwd. Vanaf zee zagen we deze palen al en dachten toen nog dat het om een dam ging. Omdat Madeira niet veel vlak land heeft, is het vliegveld in het jaar 2000 dus uitgebreid richting zee.








De volgende dag gaan we via het zuiden naar de westkust. We zien een heleboel bananenplanten op de terassen langs de steile hellingen. In totaal exporteert Madeira jaarlijks ruim 600.000 kg bananen.








Onderweg zien we veel (deels) verbrande bomen. De havenmeester vertelde dat het van december tot juli amper geregend heeft. De bosbranden in juli (slechts 2,5 maand geleden) waren daardoor zeer heftig. De vele eucalyptusbomen die er op het eiland staan zijn vaak de oorzaak van bosbranden, de olie in de boom is bijzonder brandbaar bij temperaturen boven de dertig graden.

Via de westkust komen we bij Porto Moniz dat in het uiterste noordwesten van Madeira ligt. Vanaf boven hebben we een mooi zicht op het dorp, dat vooral bekend is vanwege zijn natuurlijke zwembaden en grillige kust met lavarotsen.
Deze rotsen liggen als een soort rif rond Porto Moniz. Bij vloed overstromen de rotsen en vullen zo de zwembaden die vooral door de locale bevolking bezocht worden. Het ziet er erg aanlokkelijk uit, helaas hebben wij onze badkleding niet bij ons. We overwegen om morgen nog terug te komen, maar dat is dan wel ruim twee uur enkele reis. We troosten onszelf met een heerlijk ijsje en kijken hoe de zwemmers telkens door de golven overspoeld worden.

Via het noorden rijden we weer terug naar de boot. We willen een klein stukje oude kustroute nemen, maar worden via veel tunnels en moderne wegen ervan weggeleid. Het lijkt erop dat de kustroute eenrichtingsverkeer is geworden, op de smalle weg kom je dan geen tegenliggers meer tegen.
We hadden al gelezen dat op de authentieke route toeristen zijn omgekomen door vallende rotsen. Als we even de kans krijgen gaan we toch kijken bij de kustweg, nu blijkt deze dus helemaal afgesloten te zijn. We vinden het niet verwonderlijk als we zien hoe steil en smal de weg is. Aan de beschadigingen van het wegdek en de muurtjes te zien, zijn hier veel rotsen naar beneden gekomen. De vele huurauto’s die hier reden zullen dan ook regelmatig een deuk hebben opgelopen.

De derde dag gaan we naar Funchal om een hengel te kopen. Met de plattegrond op de iPad vinden we makkelijk het kleine winkeltje, anders waren we er zo voorbij gelopen. Op de markt kopen we nog wat fruit. We proeven voor het eerst van ons leven banaan-ananas, een vreemde mix van twee smaken. We zien diverse soorten passiefruit, nooit geweten dat er citroen- en appelvarianten van zijn. De gekochte paprika van de lokale boer is zo vers, dat Tim helemaal verbaasd is over de stevige en knapperige structuur tijdens het snijden.












Via een omweg rijden we langs nog een aantal mooie vergezichten. We zijn verbaasd als we plotseling schapen op de weg tegenkomen, ze lopen zonder hoeder naar een nieuwe stuk groen.
Uiteindelijk hebben in drie dagen tijd bijna 400 kilometer gereden. We vonden het zeer de moeite waard en hebben respect gekregen voor alle mensen die ooit en nu nog hier de wegen bouwen.

Madeira kent een zeer mild klimaat en is door de natuur, de vele bossen en bergen populair bij wandelaars en natuurgenieters. Omdat de kust voornamelijk uit steile rotswanden bestaat en zandstrand vrijwel niet aanwezig is, kent Madeira geen massatoerisme.
Het vulkanische ontstaan van de archipel begon zo’n 28 miljoen jaar geleden met de Selvagens, op de helft daarvan ontstond Porto Santo. Madeira is slechts zo’n 6 miljoen jaar oud. De hoogste berg is de Pico Ruivo, 1862 m.

We liggen met de boot aan de oostkant van Madeira, de haven heet Quinta do Lorde. Er is hier een vakantiedorp gemaakt compleet met vuurtoren en kerkje, nu is het nog lekker rustig want pas in december worden de eerste toeristen verwelkomd. De haven bestaat al een paar jaar en de faciliteiten zijn prima, maar verder liggen we zo’n beetje in de middle of nowhere. Er rijdt twee keer per dag gratis een busje naar het dorp 8 kilometer verderop om boodschappen te doen.

De eerste dag gaan we lopend de ruige oostkant van het eiland verkennen. Het is al een hele klim naar het officiele wandelpad van 8 kilometer. Sommige van ons vinden het behoorlijk eng en hoog, daarom lopen we niet hele pad. We genieten wel van de prachtige rotswanden en uitzicht op de oceaan. Hieronder een selectie van de vele foto’s die we hebben gemaakt.

Het woord Madeira betekent hout. Het eiland kreeg deze naam, omdat de ontdekkingsreizigers een eiland bedekt met bos aantroffen in de vijftiende eeuw. Nog steeds bestaat een groot deel van het eiland uit bos, het Floresta de Laurissilva (laurierbomen), wat maar liefst twintig miljoen jaar oud is en sinds 1999 tot het Wereld Erfgoed van de Unesco behoort.

Op Madeira treffen we een uniek netwerk van levada’s aan, dit zijn smalle open irrigatiekanalen die over het hele eiland door de bergen zijn aangelegd. Het water vanuit de bergen in het noorden werd via de levada’s naar het relatief droge zuiden gebracht. Langs deze levada’s is altijd een voetpad aangelegd, om onderhoudswerkzaamheden te vergemakkelijken. Op sommige plaatsen zijn deze paadjes slechts 20 centimeter breed en lopen ze vlak langs een steile afgrond. Op andere plaatsen zijn ze bijna twee meter breed. Madeira heeft ruim 1400 kilometer aan levada’s, ze vormen ideale wandelroutes waarvan er ruim 20 zijn bewegwijzerd.
Wij hebben er twee uitgekozen, de eerste heeft slechts een verval van 20 meter op 2 kilometer lengte. We vragen ons echt af hoe ze dat uitgerekend hebben, dat het water naar beneden blijft stromen. Zelfs bij een waterval is een soort brug gemaakt om de levada te laten oversteken. Soms zijn de paadjes wel erg smal, er is dan ook niet voor niets een hek naast gezet.

Onze eerste tocht over Madeira doen we met de bus, we nemen de eerste bus heen en de laatste terug. De bus (een oude Daf) rijdt in bijna anderhalf uur naar de hoofdstad Funchal. Onderweg worden vele dorpjes doorkruist en vermijdt de buschauffeur de moderne autobaan met zijn vele tunnels. Met grommende motor en piepende remmen rijdt ie over steile bergweggetjes. Af en toe doen we onze ogen dicht of kijken we de andere kant op, want het is soms best wel eng. Bas ziet onderweg een bordje met een helling van 25%!









In Funchal gaan we eerst op zoek naar een watersportwinkel. We hebben schoonmaakspul voor de watertanks nodig. Het is even zoeken maar uiteindelijk vinden we hem in een smal straatje, waar we meteen maar gaan lunchen.

Funchal is wijds gebouwd en lijkt in niets op een Europese stad. De naam van de stad komt van het Portugese ‘funcho’ dat venkel betekent. Het is hier inderdaad erg groen.

Als we richting de kabelbaan lopen, die ons naar ruim 500 meter hoogte gaat brengen, worden we aangesproken door een taxichauffeur die aanbiedt om ons de hele middag rond te rijden. Als hij ons voorrekent hoeveel de kabelbaan kost en zijn eigen tarief daar tegenover stelt besluiten we om met hem in zee te gaan.

Virgilio rijdt ons allereerst naar de botanische tuin, we krijgen zelfs zijn paraplu mee voor als het gaat regenen.
Vervolgens brengt hij ons naar een uitzichtspunt ver boven de stad. Het gaat zo steil omhoog dat we er bijna hoogtevrees van krijgen. Het uitzicht is prachtig.

Vervolgens gaan we naar Monte, een voorstad van Funchal, op een hoogte van 550 meter. Als we uitstappen is het een stuk koeler en valt er een beetje regen en hebben we weer een fraai zicht op de stad.
De kerk van Monte (Igreja de Nossa Senhora do Monte) is helaas gesloten vanwege een bruiloft. In deze kerk (gebouwd in 1470) ligt keizer Karel I, de laatste keizer van Oostenrijk-Hongarije, begraven. Hij was naar Madeira verbannen na vergeefse pogingen om de Eerste Wereldoorlog te beeindigen.
Jaarlijks op 15 augustus is Monte het middelpunt van religieuze activiteiten op het feest van Maria-Hemelvaart. Het festival gaat gepaard met veel muziek, eten en vuurwerk, daarvoor moeten we dan maar een andere keer terugkomen.

Onderaan de trappen van het kerkje van Monte, begint de afdaling met de toboggan. Dit zijn rieten manden die op een soort skilatten bestuurd worden door twee Madeirese mannen met typische witte kleding en rieten hoofddeksel. Hun schoenen waarmee ze afremmen, zijn gemaakt van autobanden zodat ze behoorlijk slijtvast zijn.
De slee is bedacht door de Britse militair Russell Manners Gordon die in de 19de eeuw in Monte woonde en zich sneller naar zijn kantoor wilde begeven in de benedenstad.

Voor 30 Euro kun je met zijn tweeën stijl bergaf langs de straten van Monte, dit vinden wij voor ons vieren toch iets te prijzig. Onze chauffeur biedt aan om langs dezelfde weg naar beneden te rijden, zo zien we in ieder geval de 2 kilometer lange route die in ongeveer 10 minuten per slee wordt afgelegd.

Madeira wordt vaak bloemeneiland genoemd, door de vele exotische bloemen die er bloeien.
Langs de weg komen we veel bloemen tegen, rododendrons en amaryllis groeien hier in het wild.
De exotische papegaaienbloem (Strelitzia, het symbool van Madeira) groeit en bloeit hier gewoon in de gemeenteperkjes!

In Funchal zijn meerdere botanische tuinen. De geschiedenis leert ons dat de Engelsen dol waren op het zeer milde klimaat en hun groene vingers kwamen hier dan ook goed tot hun recht. Aangezien Madeira dichter bij Marokko ligt (500 km) dan bij Portugal (900 km) werden er veel exotische bloemen en planten geimporteerd.
Wij hebben de Jardim Botanico bezocht, met veel prachtige bloemen, cactussen, palmbomen, varens en zelfs echte papegaaien.

Op de Mercado dos Lavradores (bekende markt in Funchal) vinden we nog meer prachtige bloemen die verkocht worden door vrouwen in traditionele kleding. Ze hebben allemaal dezelfde laarsjes aan, leuk detail.

Hieronder nog een hele kleine selectie (zelf gefotografeerd) van de vele soorten bloemen op Madeira.

Van een taxi-chaffeur hebben we de tip gekregen om Espada te eten, die vis is alleen in Japan en Madeira te verkrijgen.
Het is een zwarte vis die tussen de 600 en 1600 meter diepte in de oceaan leeft. In het engels heet ie Black Scabbard Fish.
De vis wordt handmatig met lange lijnen gevangen. Wanneer de vis naar boven wordt gehaald dan barst ie uit elkaar, omdat de druk in zijn natuurlijke omgeving 50 keer hoger is dan op de oppervlakte. Daardoor krijgt de mooie gestroomlijnde vis zijn lelijke uiterlijk.





Bas en Johan durven het aan om er een te eten, de vis is heerlijk en super vers.

Poeh Poeh, het is eindelijk gelukt om naar Madeira te varen. Nadine is weer terug van weggeweest, na een weekendje van de weerkaarten te zijn verdwenen (alleen nog een gewoon lagedrukgebied) is de tropical storm weer terug. Daardoor hadden we gisteren hevige regenbuien met veel wind tot 30 knopen.
Vandaag eindelijk een keer wind vanuit het noordwesten, dus vroeg opgestaan en de laatste weerkaarten bekeken. Nog voordat de ferry vanuit Madeira aankwam waren wij al de haven uit.

Het was helder weer, we zagen Madeira al direct liggen (afstand 30 mijl). Hoe dichter we bij het eiland kwamen hoe meer buien we zagen. Gelukkig hebben we ze allemaal gemist. De havenmeester uit Porto Santo had nog voor ons geinformeerd of er plek was in de haven Quinta do Lordo. Ruim 1 mijl voor de haveningang kwam er een boot op ons af met de havenmeester om te melden dat we aan stuurboord konden afmeren. Grappig om te zien dat ze je helemaal tegemoet komen, we voelen ons meteen welkom.

We hebben de afgelopen dagen nog wat klusjes gedaan, gezwommen en lekker geluierd. De komende dagen gaan we Madeira verkennen.

Tropical storm Nadine is sinds gisteren tot een gewoon lagedrukgebied gekwalificeerd door het Hurricane Centre. De depressie gaat nu richting Amerika, dus voor ons de goede kant op. Wat wij er van gemerkt hebben is een stevige zuidwesten wind, wat regen, flinke deining in de haven en er is ongeveer een halve meter strand weggeslagen.
Uitgerekend dit strand is een van de highlights van dit eiland, in de zomer wordt het eiland overspoeld door toeristen. Vooral mensen uit Madeira zijn helemaal dol op het 9 km lange goudgele strand, op hun eigen eiland hebben ze bijna geen strand en dan is het nog zwart ook.
We zijn tijdens onze wandeling in het dorp een poster tegengekomen, waarop gevraagd wordt om te stemmen voor het plaatselijke strand voor de eer van het mooiste strand van Portugal. Ze noemen het zelfs een natuurlijk wonder.

Net als in heel Portugal zijn ook hier de stoepen fraai bestraat en de pleinen zelfs met ronde steentjes die door de branding van de zee rond zijn geslepen.














In het stadje staat ook het huis waar Columbus een poosje gewoond heeft, nu is het een klein museum dat grenst aan het kleine kerkje.
Bij het vragen naar de weg worden we door een jongeman keurig in het Engels beantwoord, hij weet niet precies de weg maar vraagt dit in het Portugees aan een stel dames die langslopen. Ze nemen de tijd en uitgebreid vertellen ze hoe we er moeten komen. Het valt ons op hoe vriendelijk de mensen zijn.

Als we op een avond in het restaurant aan de haven willen eten, blijkt de kok vrij te hebben. Er wordt een busje voor ons geregeld en we worden naar de andere kant van het eiland gebracht. Kennelijk kijken we zo argwanend van deze actie, dat de jongens allebei een t-shirt van het restaurant krijgen met de woorden: “No worries”. Tja, als Nederlander zijn we zoveel gastvrijheid niet gewend.

Porto Santo is een vulkanisch eiland dat pas in 1418 werd ontdekt, nadat twee kapiteins van prins Hendrik de Zeevaarder, er door een storm strandden. Uit dank voor hun overleven noemden zij het eiland Porto Santo (Heilige Haven).
Op het eiland komt een ondersoort van de madeirahagedis voor; Teira dugesii jogeri. Deze ondersoort hier is endemisch; dit wil zeggen dat de hagedis nergens anders ter wereld voorkomt. Tijdens het wandelen komen we meerdere exemplaren tegen. Eentje kunnen we zelfs uitgebreid bekijken en fotograferen.









We ontdekken heerlijk Madeirees brood, gemaakt van bloem en zoete aardappelen. Telkens als we boodschappen doen nemen we er eentje mee, heerlijk met knoflookboter.
Het valt ons op dat er veel producten uit Madeira zijn, de bekende Madeira wijn, Laranja (sinaasappel limonade), lokaal bier en koekjes met de naam Madeira erin. Allemaal even lekker!

Nu we hier toch een tijdje liggen gaan Tim en Bas een duik maken, hun eerste in zeewater. Ze hebben een duik van 13 meter gemaakt in kristalhelder water. Ze komen zeer enthousiast terug en vertellen dat ze twee roggen en een octopus hebbben gezien en een natuurlijk een heleboel vissen.

Gister hebben eindelijk de moed gevat om een wandeling te maken naar de berg waar we vanuit de boot tegenaan kijken. Via een behoorlijke omweg komen we na ruim een uur puffen boven. Op 285 meter boven de haven hebben we een prachtig zicht op ons bootje. Het valt ons op hoe dor het landschap is en hoe groen de bergtoppen, het lijkt wel een omgekeerde boomgrens. Doordat de wolken tegen de bergtoppen botsen, regent het daar dus vaker dan beneden.

Op de weerkaarten is al een week lang een Tropical storm Nadine te zien. Dat is een storm net onder de categorie hurricane, zeer zwaar dus. Die storm dwaalt rond en dreigt steeds bij ons over te komen.

Het probleem van de Madeira-eilandengroep is dat er maar twee havens zijn (volgens de pilot) die enigszins geschikt zijn om tijdens zo’n storm in te liggen. Porto Santo (waar wij liggen) is de ene, de andere is op het eiland Madeira. Wij denken dat die haven erg druk kan zijn, omdat beschreven staat dat ook lokale boten naar andere havens verhuizen als er slecht weer komt. Echte stormen zijn hier zeer zeldzaam, maar uitgerekend nu dreigt er dus een.

Wij raadplegen twee bronnen (naast locale informatie): de gribfiles en de Northwood weerkaarten. De verwachting is erg onzeker. De ene dag laten de gribfiles zien dat de storm dichtbij komt en dan weer van ons weg gaat, terwijl de weerkaarten van die dag de storm over ons heen laat komen. De volgende dag is het precies omgekeerd. Komt ie wel of komt ie niet? Afwachten dus.





Al met al meer dan genoeg reden om in deze haven te blijven. De havenmeesters wijzen een geschikte plek aan, waarnaar we de boot moeten verplaatsen. Sommige boten besluiten hun geluk op Madeira te gaan beproeven, andere blijven, evenals wij, hier. Iedereen is met een spinnenweb aan landvasten (touwen waarmee de boot aan de steiger wordt vastgemaakt) in de weer. Er loopt een langzaam toenemende deining de haven in, die in het gedeelte voor jachten een hoop heen-en-weer geruk en getrek veroorzaken. Lijnen kraken en slijten binnen een paar uur door als het niet goed is vastgelegd. Zelfs de grote veerboot ligt behoorlijk aan de kade te bewegen. Die deining is een voorbode van de storm.

Het verkassen naar de andere box wordt door de deining bepaald niet gemakkelijker maakt. Als je stil ligt gaat de boot al een paar meter heen en weer door de stroming die door de deining wordt veroorzaakt. Achteruit de ligplaats invaren is even mikken! De havenmeesters helpen echter ook mee en met de ervaren Beluga-bemanning gaat het vlekkeloos!








Wij liggen momenteel met 19 lijnen vast, met nog drie lijnen paraat. Dat komt omdat alle lijnen minimaal dubbel uitgevoerd en sommige zelfs vierdubbel. Als er een breekt, dan is er alle tijd om in te grijpen. We liggen verhoudingsgewijs erg rustig. Sommige andere boten gaan behoorlijk tekeer.

Het is mogelijk dat we hier tot begin volgende week moeten blijven. Dat is zeker geen straf! We vinden het eiland erg leuk, rustig en charmant. De bevolking is vriendelijk en behulpzaam en we hebben hier meer dan genoeg te zien. De zeewatertemperatuur is 26 graden, dus zolang de golven niet te hoog zijn kunnen we zwemmen aan het strand. De jongens gaan morgen met de lokale duikschool een duik maken. Ook hebben we tijd om de watertanks eens goed schoon te maken en andere klussen te doen. Bas werkt stevig door aan zijn schoolwerk. We vermaken ons prima!